Fotograferen vanuit een drijvende schuilplek

Watervogels op ooghoogte voor de camera krijgen valt nog niet mee. Toch kan dat het verschil zijn tussen een goede en een slechte foto. Bij veel vogelfoto’s kijk je letterlijk neer op de vogels,  bijvoorbeeld omdat ze gemaakt zijn vanuit een auto.  Het zijn afstandelijke opnames. Op goed gewaardeerde foto’s kijk je de vogels recht aan. De kijker bevindt zich in hun wereld. De omgeving is daarbij van essentieel belang. Vaak zijn veel storende elementen aanwezig op de voor- en achtergrond. Bij foto’s die je vlak boven de waterspiegel maakt, kun je voor een rustige plaat gebruik maken van reflecties op het water. Bij een vlakke waterspiegel kan zo de voorgrond naadloos overgaan in de lucht op de achtergrond.

Maar hoe komt de fotograaf in de buurt van watervogels, met de camera vlak boven de waterspiegel? Met een drijvende schuilhut is het mogelijk mooie intieme beelden te maken van vogels op en rondom het water. Maar daarvoor moet de fotograaf zelf ook te water!

Nog niet veel fotografen hebben ervaring met werken vanuit een drijvende schuilhut. Op birdpix publiceerde de Belgische fotograaf Glenn Vermeersch mooie vogelfoto’s die gemaakt waren vanuit een drijfhut. Hij was met enkele Franse fotografen een van de eersten. Drijfhutten zijn niet te koop, dus moet er zelf wat gebouwd worden. Dit stuk is gebaseerd op mijn eigen ervaringen.

De bouw van een drijvende schuilhut

Een drijfhut moet voldoen aan de volgende criteria:

– Genoeg drijvend vermogen om op de hut te liggen en te drijven in zowel ondiep als diep water

– Demontabel en makkelijk vervoerbaar in de auto

– Gemaakt van eenvoudige materialen, maar duurzaam en sterk

– Afgedekte ruimte voor de fotograaf

– Het hele jaar door te gebruiken

Drijvend vermogen

Een vlot maken met drijvend vermogen om een persoon te kunnen dragen kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door dik piepschuim onder een houten plaat te bevestigen. Dit werkt goed, maar gaat niet zo lang mee. Stootboeien die in de watersport gebruikt worden bij het vastleggen van boten zijn een andere mogelijkheid. Deze zijn haast onverwoestbaar en raken niet snel lek. Het is niet moeilijk op de tweedehands markt een paar gebruikte exemplaren te vinden voor weinig geld. Deze stootboeien kunnen met een aantal sterke touwen (ook uit de watersportwereld) bevestigd worden aan een watervaste triplex houten plaat.  Door de plaat in een U-vorm te maken, kunnen in de uitsparing de benen in het water liggen of staan. Zo is het in ondiep water mogelijk af te zetten op de bodem om de hut voort te bewegen. In diep water komt de hut vooruit door met de benen een trappelende beweging te maken.

 De bouw van de drijfhut.

Te vervoeren in de auto

Om de drijfhut op verschillende locaties te kunnen gebruiken is het handig dat het vehikel in de auto past; de afmetingen van het plateau van mijn drijfhut werden daarom 1,90m bij 0,9m. In eerste instantie had de drijfhut ook demontabele zijwanden, maar die bleken in het gebruik te instabiel.

Eenvoudige materialen, duurzaam en sterk

Alle gebruikte materialen zijn eenvoudig te krijgen en niet duur in de aanschaf.  Met name de triplex plaat en het materiaal dat voor drijvend vermogen zorgt, moeten sterk  en stabiel zijn. Je wilt immers niet met je camera en lens in het water belanden!

De materialen voor zijkanten en afdekking luisteren minder nauw. Deze materialen kunnen makkelijk vervangen worden.

Afgedekte ruimte voor de fotograaf

De zijwanden en afdekking zorgen ervoor dat de fotograaf niet zichtbaar is voor de vogels op het water en in de lucht. Bovendien moet het  in de hut zo donker mogelijk zijn. Mijn drijfhut heeft als afdekking een stuk zwart landbouwplastic in combinatie met een camouflagedoek.

Het is ook mogelijk om op het drijvende gedeelte een (bestaande) schuiltent van een laag koepelmodel te monteren. Dit heeft als voordeel dat de hut makkelijker te vervoeren is (licht en demontabel). Nadeel is dat het langer duurt om de hut klaar te hebben voor gebruik.

Het hele jaar door te gebruiken

Om zelf droog en warm te blijven, is een goed waadpak van essentieel belang. Er zijn tegenwoordig goede neopreen waadpakken te koop. Het model ‘tuinbroek’ wordt veel door vliegvissers gebruikt. Het model ‘duikpak’ is nog beter afgeschermd voor water. Goede waadpakken zijn niet goedkoop, reken op ongeveer 100 euro. Het is echter niet aan te raden om op een pak te bezuinigen. Zelf heb ik het maar zelden koud gehad in mijn neopreen waadpak (model ‘tuinbroek’).

Te water

Deze vraag moet eigenlijk beantwoord worden voordat je begint met bouwen. Zonder geschikte plek om een drijfhut te kunnen gebruiken, is alle moeite voor niets. Het is daarom raadzaam om eerst goed in de omgeving rond te kijken waar je eventueel een drijfhut kan inzetten. Plassen met veel ondieptes zijn het meest geschikt. Deze plassen trekken naast eenden ook steltlopers en andere vogels aan. Bovendien is een ondiepe plas beter geschikt om te drijven. Er zijn meestal veel luwe plekjes waar vogels foerageren. De plas moet echter ook niet te ondiep zijn. Dan drijft de hut niet meer en moet je het gevaarte door de modder voortduwen. Dat gaat meestal erg moeizaam en zal  storend werken op de aanwezige vogels.  Een diepte van 50-100 cm is ideaal.

Veel recreatieplassen lenen zich goed voor het werken met een drijfhut, vooral. buiten het zwemseizoen of ’s ochtends vroeg. Voor de meeste andere wateren is eerst toestemming nodig van de eigenaar of terreinbeheerder. Als je uitlegt wat je van plan bent, zijn er soms mogelijkheden. Zo heb ik mijn drijfhut jarenlang ingezet op een voormalige kleiwinningsplas die eigendom is van een boer. De hut kon bij de plas blijven liggen en de boer vond het prima.

Het fotograferen vanuit een drijvende schuilhut is het best te vergelijken met sluipen in het water. Door voorzichtig met je benen onder water af te zetten probeer je zo geruisloos mogelijk door het water te bewegen. Ondertussen kijk je goed rond om de vogels op te merken voordat ze jou opmerken. Bij vogels op het open water (bijvoorbeeld eenden) is dat niet moeilijk, maar een watersnip of wintertaling langs de waterkant is makkelijk over het hoofd te zien. Eenden zijn erg lastig om vast te leggen vanuit een bewegende schuilhut. Meestal accepteren ze het gevaarte niet, en zwemmen of vliegen weg. Futen, steltlopers en sterns zijn makkelijker. Als je een vogel gezien hebt, is het de kunst om dichterbij te komen zonder dat de vogel het als gevaar ziet. Het is belangrijk om goed op het gedrag van de vogel te letten. Als de vogel gewoon door fourageert of rust, ziet hij blijkbaar geen gevaar en probeer je rustig dichterbij te komen. Als de vogel een alerte houding heeft is het belangrijk om rustig af te wachten. Accepteert een vogel je als een raar, maar ongevaarlijk vaartuig, dan kun je soms heel dicht bij komen. Zo fourageerde er een keer een dodaars 2 meter voor mijn hut.

 

 

 

 

 

 

 

Tips voor in de praktijk 

Als je een geschikte locatie hebt gevonden om te drijven is het goed om op een aantal zaken te letten:

• Zorg dat je ergens kunt ‘opstappen’ waar het niet te diep is. Bij voorkeur uit het zicht van de plekken waar je de vogels wilt fotograferen.
• De camera ligt voor je (als je op het plateau gaat liggen is dit gelijk het hoogste punt). Daar leg je de camera neer (op een rijstzak, maar het kan ook op een gemonteerde statiefkop).
• Gebruik snelle sluitertijden. Doordat de drijfhut altijd iets zal bewegen, is een sluitertijd van minimaal 1/250 aan te raden.  Werk zo nodig met wat hogere iso-waardes.
• Zorg dat je goed middenin blijft liggen en niet teveel wiebelt. Bij teveel beweging kunt je geen goede foto’s maken, maar je hebt ook kans dat je water schept via de zijkanten.
• Hoe breder de hut, hoe stabieler. Echter aan breed zit ook een nadeel: het is lastiger te vervoeren en minder wendbaar.
• Benader de vogels heel behoedzaam. Ze raken dan gewend aan het gevaarte en accepteren het daardoor makkelijker in hun omgeving.
• Eenden zijn lastiger te benaderen dan steltlopers of andere vogels. Eenden blijven zeer alert en accepteren niet snel een bewegend vaartuig.
• Blijf eens een tijdje op één plek liggen. Je vergroot daarmee de kans dat vogels dichtbij komen.
• Voor meer stabiliteit kun je soms je vlot beter op de bodem ‘aanmeren’.
• Wacht met foto’s maken totdat de hut redelijk stabiel ligt. Dit fotografeert niet alleen makkelijker, maar voorkomt ook dat je zelf rimpeling op het water veroorzaakt.
• Blijf bij het foto’s maken letten op de horizon. Door de bewegingen heb je al snel een scheve horizon.
• Zorg ervoor dat je voordat je te water gaat niet teveel drinkt en je blaas leeg is.

Jammer…

Dit onschuldig uitziende meerkoetenjong stak mooi af tegen het riet. Dus op mijn gemakje een paar foto’s gemaakt vanuit de drijfhut. Terwijl ik de foto’s zat de bekijken op de camera hoorde ik voor me ineens een flinke plons. Ik schrok en keek snel, maar zag… niets meer! Meerkoetenjong compleet verdwenen. Waarschijnlijk in de bek van een flinke snoek. Jammer! Als ik nu niet even op mijn scherm had gekeken en op het moment van de snoeken aanval een foto gemaakt had, dan was het waarschijnlijk een topper geworden. Maar ook wel jammer van dat mooie beestje! Gelukkig hebben we de foto’s nog…

Te dichtbij

Het is ook niet gauw goed. Op een dag in januari wat tijd gevonden om een paar uurtjes te dobberen tussen allerlei moois. Aan de andere kant van de plas zaten 2 witgatjes. Ik heb de hut ‘geparkeerd’ langs de oever in afwachting wat er ging komen. De witgatjes waren eerst nog wat op hun hoede, maar ze kwamen steeds dichterbij. Op het laatst op 1 m (!) van mij. En dat is zelfs voor mijn lens een beetje te veel van het goede. De volgende keer toch ook maar de groothoeklens meenemen! Als je goed kijkt zie je op de onderste foto de reflectie van mijn drijfhut in het oog van het witgatje.

Onbereikbare schone

Soms zit er in het plasje waar ik mijn drijfhut gebruik een ijsvogel. Helaas niet in het broedseizoen, maar in het najaar en in de winter komt hij af en toe langs. Bij zien en horen van deze vogel gaat je hart altijd wat sneller kloppen. Van zoveel tropische schoonheid fleurt je dag altijd op! Uiteraard ging ik proberen of ik haar kon benaderen met de drijfhut. Alleen dat viel nog niet mee! Op een gegeven moment kwam de ijsvogel recht op mijn hut afgevlogen. Ik hoorde zelfs de

razendsnelle vleugelslag vlak boven mijn hoofd. Ze was geland op… mijn hut. De ijsvogel gebruikte opportunistisch mijn drijfhut als een nieuwe visstek! Ze zat letterlijk 50 cm. boven mijn hoofd, maar uiteraard volledig onzichtbaar voor mij. Toch durf je niet te bewegen als er zo’n schoonheid onzichtbaar bij je zit. Zoals wel vaker bij schoonheden blijven ze onbereikbaar! Gelukkig ging deze schoonheid later ook nog even op een paaltje zitten.

In 2017 heb ik de drijfhut voor het laatst gebruikt. Hij begon minder te worden, en het werd tijd voor andere soorten fotografie.